در پی ناکارآمد بودن الگوی جامع طرح های توسعه شهری، نوعی برنامه ریزی سیستمی و راهبردی در غرب رواج پیدا کرد که فرآیند تهیه طرح های توسعه شهری را در قالب «تحلیل، طرح، سیاست» بررسی می کند. در این مقاله سعی می شود تا با مقایسه تحلیلی بین اولین طرح هادی شهری مهریز با وضع موجود طرح هادی شهری تجدیدنظر شده، میزان تحقق پذیری آن در ابعاد جمعیتی، کالبدی و کاربری های شهری بررسی و تجزیه و تحلیل گردید. روش پژوهش «توصیفی- تحلیلی» است. نتایج بررسی ها نشان می دهد میزان تحقق پذیری جمعیتی 72 درصد بوده است؛ به طوری که جمعیت پیش بینی شده تا افق طرح نه تنها تحقق نمی یابد بلکه حدود 664 نفر نسبت به وضع موجود طرح اول کاهش می یابد. توسعه کالبدی و فضایی شهر دارای تحقق پذیری بیش از صددرصد می باشد که محاسبات صورت گرفته بر مبنای روش هلدرن نشان می دهد که شهر دارای رشد بی رویه و اسپرال است به طوری که تا 26 سال آینده محدود شهر زمین لازم را جهت جذب جمعیت داراست. میزان تحقق پذیری کاربری های شهری بجز کاربری های فضای سبز و انبار و حمل و نقل که با کمبود فضا مواجهند، بیش از 150 درصد است. عدم تحقق جمعیت پیش بینی شده و برآورد نادرست سرانه ها و بی توجهی به نقش و جایگاه شهر در استان و منطقه و فقدان طرح های بالادست بر عدم تحقق پذیری مناسب طرح هادی شهری مهریز تاثیرگذار بوده است.

با توجه به تهیه طرح های هادی در ایران، به مدت 5 دهه، انتظار می رود این گونه کوشش ها در شهر های کم جمعیت ما، به برنامه ریزی دقیق که پیشرفت شهر های میانی ما را تضمین می کند، منجر شود. طرح جامع شهری بیشتر به منظور ترویج ضوابط شهرسازی، کنترل توسعه شهرها، هماهنگ سازی بخش های مختلف شهر و شناخت حوزه های نفوذ شهر تهیه می شود.در این پژوهش تلاش بر آن است تا با مقایسه تطبیقی طرح هادی و جامع دهاقان میزان تحقق پذیری آن، در وجوه جمعیتی، کالبدی و انواع کاربری ها بررسی شود. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. بررسی ها نشان داد تحقق پذیری جمعیتی که زیربنای بقیه کاربری هاست 70 در صد بوده و حدود 7000 نفر از میزان پیشنهادی عقب مانده است. به جز کاربری های مسکونی، اداری انتظامی، مذهبی، تجاری، فضای سبز، شبکه راه و کشاورزی بقیه کاربری ها حتی با محاسبه درصد تحقق آن ها با توجه به جمعیت موجود محقق نشده است. که این نشان از عدم توانایی طرح هادی در پیشبرد توسعه بر اساس برنامه ریزی موجود است.محاسبات صورت گرفته طبق روش هلدرن، نشان داد که شهر دارای رشد بی رویه و اسپرال است، به طوری که تا حدود 28 سال آینده، محدوده شهر زمین لازم را جهت جذب جمعیت داراست. از جمله عوامل کاهش جمعیت شهر می توان به مهاجرت گسترده مردم، به دلیل عدم وجود فرصت اشتغال، کاهش گرایش مردم به کشاورزی به علت خشک سالی های گسترده و نبود صنعت در شهر اشاره کرد.